درماتیت تماسی آلرژیک (Allergic contact dermatitis)
مترادفها (Synonyms)
Contact dermatitis، Contact eczema
نکات کلیدی (Key features)
مقدمه (Introduction)
در تماس پوست با عوامل خارجي اتفاقات زيان آور متعددي مي تواند رخ دهد. اين واكنشها متفاوت بوده و شامل مواردي همچون هيپرپيگمانتاسيون يا هيپوپيگمانتاسيون، آكنه، كهير، آتروفي، واكنشهاي فتوتوكسيك و اگزما مي گردد كه اگزماي حاصله مي تواند ماهيت آلرژيك يا تحريكي داشته باشد. تقريبا 80% كل درماتيت هاي تماسي را درماتيت تماسي تحريكي و 20% مابقي را ACD تشكيل مي دهد. ICD بدنبال تماس پوست با مواد شيميايي محرك نظير صابونها، حلالها، اسيدها و قلياها رخ داده و در واقع ناشي از اثر توكسيك موضعي اين مواد است. درماتیت تماسی آلرژیک یا ACD يك واكنش افزايش حساسيت نوع تاخيري است كه بدنبال تماس پوست با مواد شيميايي در يك فردي كه از قبل حساس شده است، رخ مي دهد. پاسخ هاي پوستي ACD و ICD به مواردي همچون خود ماده شيميايي، ماهيت تماس و مدت زمان آن و استعداد شخصي ميزبان بستگي دارند. مواد شيميايي مسبب درماتيت تماسي در جواهر آلات، محصولات مراقبت شخصي، گياهان، درمانهاي موضعي (داروهاي نسخه شده يا بدون نسخه يا گياهي) و درمانهاي خانگي يافت مي شوند. مواد شيميايي كه افراد در محيط كار يا در اوقات فراغت با آنها در تماسند نيز در ايجاد درماتيت تماسي نقش دارند. ICD و ACD بخصوص در فرمهاي مزمن مي توانند تظاهرات باليني مشابهي داشته باشند. تصوير كلاسيك درماتيت تماسي بصورت پچ با پلاك مشخص اريتماتوي پوسته دار با يا بدون وزيكول و با حاشيه هاي مشخص و در نواحي در معرض تماس مي باشد. توزيع ضايعات در ACD ممكنست خطي يا لوكاليزه باشد يعني هنگامي كه عاملي مثل برگ يا شاخه گياهان روي پوست كشيده شده، ضايعات توزيع خطي پيدا مي كنند و يا ممكنست در تماس پوست با ماده شيميايي مقصر ضايعات محدود به همان ناحيه تماس ظاهر شوند (بعنوان مثال درماتيت دست ناشي از ACD به دستكش و يا درماتيت پا بدليل ACD نسبت به كفش). از آنجائيكه ACD و ICD را نمي توان همواره از طريق كلينيكي از يكديگر تشخيص داد، لذا جهت كمك به تاييد يا رد وجود آلرژي به يك عامل مشكوك بايد پچ تست انجام شود. در واقع پچ تست هنوز هم روش استاندارد طلايي جهت تشخيص ACD است. اغلب بيماران مبتلا به شايعترين تظاهرات باليني ACD، بدنبال درمان نمي روند چرا كه خيلي از افراد مبتلا به درماتيت ناشي از گوشواره و يا مبتلا به اريتم خارش پوست در تماس با حلقه جواهر به سادگي خودشان تشخيص مي دهند كه به آن جواهرات آلرژي دارند يا بعنوان مثالي ديگر فردي كه آخر هر هفته به باغباني مي پردازد و كاملا با راش هاي ناشي از پيچك سمي مانوس شده ممكنست هرگز به پزشك مراجعه نكند. نيكل و پيچك سمي از شايعترين اتيولوژي هاي ACD هستند و از آنجائي كه عللي كاملا واضح و معلومند لذا معمولا زياد پيگيري نمي شوند. به هر حال اغلب اوقات نماي باليني و شرح حال جهت تشخيص آلرژنن مسئول به اندازه كافي اختصاصي نيستند و لذا انجام پچ تست كاملا ضروري است. بعنوان مثال بيماري كه با شكايت درماتيت پلك يا درماتيت دست مزمن به پزشك مراجعه كرده، اغلب نمي داند كه علت مشكل فعلي مي تواند ناشي از مصرف personal care products باشد و بهترين روش كمك به چنين بيماراني از طريق گرفتن يك شرح حال و انجام معاينه پوستي بعلاوه انجام پچ تست تشخيصي است. ACD مقوله مهيجي در علم درماتولوژي است كه نيازمند شناخت دقيق پروسه بيماري، شناخت راههاي متعدد تظاهر ACD و درجه بالايي از علاقه شخصي و داشتن شك كافي نسبت به آلرژن بودن يك ماده و همچنين توانايي انجام و تفسير پچ تست و توانايي آموزش بيماران نسبت به پروسه بيماري مي باشد.
History of patch testing
توصيف كلينيك انجام پچ تست به بيش از 100 سال قبل و به Jadassohn نسبت داده شده است. در سال 1931 sulzberger و wise رسما اين تكنيك را به آمريكا آوردند و بعنوان يك ابزار تشخيصي جهت تعيين آلرژن مسئول ايجاد درماتيت به توصيف آن پرداختند. در طي سالهاي بعد و بدنبال استاندارد كردن آلرژن ها و ابزارها پروتكل هاي لازم جهت انجام تست اين تكنيك پيشرفتهاي جهاني زيادي كرد. پچ تست روش استاندارد طلايي جهت تشخيص ACD است اما با وجود ارزشمندي اين ابزار تشخيصي مطالعات نشان دهنده عدم آموزش و عدم استفاده از اين تست در بسياري از دانشكده هاي درماتولوژي من جمله در آمريكا هستند.
دکتر سعیدرضا یوسف
dr saeed reza yousef
نظرات