لیزر موی زاید-دکتر سعیدرضا یوسف

لیزر رفع موهای زاید (Laser hair removal)

يكي از بيشترين موارد كاربرد ليزر مي باشد. ليزر بر الكتروليز ارجح است چون موثرتر، و سريعتر (مدت زمان هر جلسه و تعداد جلسات كمتر است) و درد آن كمتر است. ليزر برداشت مو پيگمان موجود در فوليكول مو (از جمله درون شفت مو) را هدف مي گيرد. طول موجهاي بلند (كه به درون درم عمقي نفوذ كرده و ترجيحا توسط ملانين جذب مي شوند) كافي باشد را مي دهد. نخستين تكنيك برداشت مو با ليزر كه توسط FDA تاييد شد استعمال سوسپانسيون ذرات كربن روي پوست و به دنبال آن تماس با پالس هاي ليزر Q-switched Nd:YAG بود. تصور مي شد كه ذرات كربن به درون مو نفوذ كرده و اجازه جذب انتخابي انرژي ليزر را مي دهند. با اينكه با اين روش رفع مو به شكل موقت ايجاد شد ولي اين نتايج طولاني مدت نبود. كه احتمالا بعلت آسيب فضايي محدود ايجاد شده توسط تركيب ليزر Q-switched Nd:YAG با كربن بوده است. سيستم هاي فعلي حذف مو با ليزر از ملانين فوليكول مو به عنوان كروموفور استفاده كرده و بنابراين براي بيماران با پوست روشن و موي تيره مطمئن و موثرتر مي باشند. در سال 1996 نشان داده شد كه fluenceهاي بالا از ليزر ruby با مد نرمال يا long pulsed در حذف موي ترمينال پيگمانته انسان بر اساس اصل فتوترموليز انتخابي موثر است. به دنبال آن چندين سيستم ليزري و منابع نوري كه به شكل اختصاصي فوليكول مو را هدف بگيرند، ايجاد شد. اولين سيستم ليزر برداشت موي استفاده شده، ليزر ruby با مد نرمال بود ولي پالس ديوريشن ms 3/0 موثر نبود ولي پالس ديوريشن هاي طولاني تر در حد ms8/0-7/0 مفيد بودن آن را افزايش دادند. با افزايش پالس ديوريشن ليزر ruby به ms 3 برداشت دائمي مو نشان داده شد ولي با خطر قابل توجه ديس پيگمانتاسيون همراه بود. ليزرهاي با طول موج طويل تر مثل الكساندريت (nm 755)، diode (nm 800) و Nd:YAG (nm 1064) با پالس ديوريشن هاي طولاني بكار گرفته شدند و باعث رفع طولاني مدت موثر و مطمئن مو شدند. كاهش جذب اين طول موجهاي طويل توسط ملانين همراه با وسايل cooling اپيدرم و پالس ديوريشن هاي طولاني تر باعث شد تا بيماران با پوست تيره نيز به شكل موثري با اين گروه از ليزرها (به ويژه Nd:YAG) درمان شدند. پس از درمان با ليزر 2 پاسخ در فوليكول مو ميتواند مشاهده شود: 1) توقف رشد مو به شكل موقت (عمدتا از طريق القاي كاتاژن) 2) رفع موي طولاني مدت يا دائمي كه پاسخ درم از طريق مينياتوريزه كردن فوليكولهاي موي ترمينال (ايجاد موي ولوس) يا از طريق دژنراسيون و فيبروز فوليكول مو ايجاد شود. در باليني موهاي مجدد رشد كرده نازكتر و روشن تر و با مقدار كمتر مي باشند. نتيجه كلي cosmetic نه فقط با تعداد مطلق موها بلكه از روي قطر، طول و رنگ موي نواحي درمان نشده مشخص مي شود. در پاتولوژي آسيب حرارتي انتخابي به اپي تليوم فوليكولار سطحي و عمقي بلافاصله پس از درمان با ليزرهاي long pulse ruby، الكساندريت، diode و Nd:YAG ديده شده است. بيوپسي انجام شده يك سال يا بيشتر پس از ليزر جايگزين شدن موهاي ترمينال با موي شبه ولوس و يا حضور فيبروز را نشان مي دهد.

 

انواع لیزرهای رفع مو (Types of hair removal lasers)

سيستم هاي رفع مو كه به طور شايعي امروزه استفاده مي شوند ليزرهاي near-IR (الكساندريت، diode، Nd:YAG) و منابع IPL (nm 1200-400) مي باشند. عمده بيماران با موي ترمينال ضخيم سياه يا قهوه اي كه با fluence بالاي (j/cm2 30 <) ليزرهاي diode، ruby و الكساندريت درمان شدند. كاهش موي طولاني مدت را تجربه كردند. مطالعات كنترل شده با استفاده از تعداد مو، كاهش موي طولاني مدت با ميانگين 35-15% را پس از هر جلسه ليزر با fluence مناسب نشان دادند.

 

لیزر روبی (Long-pulsed ruby laser)

دائمي بودن كاهش مو به نظر بستگي به آستانه fluence حياتي ليزر مورد استفاده دارد. اولين ليزر مطالعه شده long pulsed ruby بود كه پس از يك جلسه درمان 60-20% كاهش مو را نشان داد. در يك مطالعه اوليه يك جلسه درمان با اين ليزر (پالس ديوريشن ms3/0 و fluence معادل j/cm260-30) باعث توقف رشد مو به شكل موقت طي 3-1 ماه شد (در مقايسه با نواحي درمان نشده) ولي نواحي درمان شده با fluence بالاتر ميزان بيشتري از حذف مو را بمدت 6ماه نشان دادند. گروهي از اين بيماران تا 2 سال follow شدند و اكثريت آنها (4 بيمار از 7 بيمار) هنوز فقدان نسبي مو (60-30%) را در نواحي درمان شده داشتند. در مطالعه ديگر با استفاده از ليزر long pulsed ruby (ms3) با سيستم sapphire cooling اپيدرم، در 182 بيمار كه اكثر آنها موي تيره داشتند. عمده آنها رفع مو پس از ليزر بيشتر از 75% بود و در هر يك نفر به ازاي 10 نفر رفع موي ناشي از ليزر 6 ماه پس از 4 جلسه درمان كامل بود. در كل استفاده از ليزر ruby براي رفع مو محدود به بيماران با تيپ پوستي 3-1 مي باشد. چون جذب نور nm 694 توسط ملانين اپيدرم منجر به ريسك بيشتر عوارض (تاول و تغييرات پيگمان) در افراد پوست پيگمانته تر مي شود.

 

لیزر الکساندرایت (Long-pulsed alexandrite laser)

مطالعات متعدد نشان دادند كه رفع موثر مو با ليزر الكساندريت long pulsed با fluence هاي j/cm2 40-10و پالس ديوريشن ms 20-2 امكان پذير است. در fluence معادل j/cm2 40-20 چندين محقق كاهش مو 80-70% را پس از جلسات متعدد درماني (حداقل 5-3 جلسه) نشان دادند. استفاده از الكساندريت long pulsed در بيماران با پوست پيگمانته شديد گزارش شده است ولي عوارض جانبي مثل تاول و تغييرات پيگمان ممكنست ايجاد شود. در كل بهتر است از اين ليزر براي حذف مو در بيماران با تيپ پوستي III-I استفاده شود.

لیزر دیود (Long-pulsed diode laser)

مطالعات زيادي روي ليزر long pulsed diode(5-400ms, 800nm) انجام شده است و نشان داده است كه منجر به از بين بردن موي طولاني مدت شده است و مزيت آن مطمئن بودن براي پوست هاي شديدا پيگمانته مي باشد. fluence هاي بالا با اطمينان در همراهي با pulse duration طولاني ميتوانند استفاده شوند بنابراين در هر جلسه درماني اثربخشي زيادي در تخريب مو دارند. در يك مطالعه مقايسه اي با ليزر long pulsed ruby، ليزر diode براي موهاي ترمينال خشن موثرتر بود. از بين رفتن دائمي مو به ميزان 35-20% در هر جلسه درماني با ليزر diode گزارش شده است. در يك مطالعه 40% كاهش طولاني مدت ميزان مو (پس از 20 ماه follow up) با 2 جلسه درماني گزارش شده است و در مطالعه ديگر 84% كاهش طولاني مدت ميزان مو پس از 4 جلسه درماني ديده شد. در بيماران تيره پوست 90-75% كاهش مو پس از 10-8 جلسه درماني با j/cm2 10 و پالس ديوريشن ms30 گزارش شده است. استفاده از پالس ديوريشن هاي طولاني تر (ms400-100) اجازه استفاده از fluence هاي بالاتر (j/cm230-20) با اطمينان و افزايش اثربخشي را مي دهد.

 

لیزر اندیگ (Long-pulsed Nd:YAG laser)

مطمئن ترين ليزر براي از بين بردن مو در بيماران با پوست پيگمانته تيره به نظر مي رسد. با اين حال اثربخشي آن نيز كمتر است. چندين گزارش مطمئن بودن آن را در تيپهاي پوستي IV-VI نشان داده اند ول اثربخشي آن مختصري كمتر از ساير ليزرها بوده است. كاهش متوسط ميزان مو 44% روي صورت و 50% روي بدن به دنبال 3 جلسه درماني با j/cm260-30 و پالس ديوريشن ms30-10 گزارش شده است. ليزرهاي diode و long pulsed Nd:YAG براي درمان پسودوفوليكوليت ريش استفاده شده اند و در پوست هاي پيگمانته مطمئن بوده اند.

 

ای پی ال (Intense pulsed light)

منابع IPL (nm 1200-400) وسايل چند كاره اي مي باشند كه range وسيعي از كاربردها ا زجمله از بين بردن مو دارند. فيلترهاي cut off جهت حذف كردن طول موجهاي كوتاه استفاده مي شوند بنابراين آسيب به پوست پيگمانته محدود مي شود. گزارشات اثربخشي متغيري را در از بين بردن مو با IPL پيشنهاد كرده اند كه احتمالا به علت تفاوت در طول موج خروجي و اشعه هاي نوري دستگاههاي IPL مختلف مي باشد. بايد مشخص شود كه آيا IPL به اندازه ليزرهاي long pulsed در از بين بردن مو موثر مي باشد و آيا با خطر افزايش تغييرات پيگمان همراه مي باشد يا خير.