سایر اگزماها - دکتر سعیدرضا یوسف

اگزماهای دیگر (Other eczematous eruptions)

علاوه بر عناوين مربوط به درماتيت تماسي و آتوپيك درماتيت، گروههاي هتروژني از بيماريهاي التهابي وجود دارد كه بطور مشخصي با هال مارك هاي gross و ميكروسكوپيك اگزما همراه است ولي همچنين داراي تظاهرات كلينيكي شاخص اضافي نيز مي باشند. اگزما يك گروه از بيماريها را شامل مي شود كه بطور كامل شناخته نشده اند. همراه با تغييرات اپيدرمال بصورت scale پاراكراتوزيس و اسپونژيوزيس مي باشند. بيشتر درماتوزهاي اگزمائي شايع هستند به راحتي تشخيص داده مي شوند و بيشتر آزار دهنده هستند تا اينكه خطرناك باشند. پاتوژنز آنها نسبت به درماتيت تماسي يا درماتيت آتوپيك اصولا كمتر مشخص شده اند اما از نظر كلينيكي تظاهرات اتيولوژيك شاخص تري دارند. در بين كل اين گروه مقداري هم همپوشاني وجود دارد.

سبورئیک درماتیت (Seborrheic dermatitis)

مترادف (Synonym)

Seborrheic eczema

نکات کلیدی (Key features)

• فرم هاي شيرخوارگي و بزرگسالان
• ضايعات تمايل دارند كه روي اسكالپ، گوش ها، صورت، قسمت مياني سينه و مناطق كشاله ها و چين ها
• ارتباطات اتيولوژيك با غدد سباسه فعال، تركيب غير طبيعي سبوم و مخمر همسفره مالاسزيا فورفور يا پيتروسپوروم اودال
• مي تواند يك علامت از عفونت HIV باشد بويژه وقتي كه شديد و مقاوم به درمان باشد.

مقدمه (Introduction)

درماتيت سبورئيك يك اگزماي مزمن خفيف و شايع است كه بطور تيپيك محدود به مناطقي از پوست با توليد زياد سبوم و همچنين چين هاي بزرگ بدن هستند. اگرچه پاتوژنز آن بطور كامل روشن نشده است ولي در آن يك ارتباط با توليد بيش از حد سبوم و مخمر مالاسزياي كومانسال وجود دارد.

درماتیت سبورئیک شیرخوارگی (Infantile seborrheic dermatitis)

اين فرم از درماتيت سبورئيك معمولا يك هفته پس از تولد آغاز مي شود و ممكنست براي چندين ماه ادامه يابد. در ابتدا پوسته هاي چرب خفيف چسبنده به ورتكس و نواحي فونتانل قدامي ديده مي شوند. آنها ممكنست به تمام سطح اسكالپ گسترده شده، التهاب و oozing ايجاد شود و در نهايت مي تواند پوسته ها به هم بچسبند و يك توده كراستي كه تمام سر را پوشانده ايجاد نمايد(cradle cap). ضايعات منتشر معمولا با شدت كمتر ممكنست روي صورت، چين هاي پشت گوش، گردن، تنه و پروگزيمال اندام ها ظاهر شوند. آنها اغلب يك نماي پسوريازيفرم نمايش مي دهند. ضايعات آگزيلا و چين هاي كشاله ران بشدت ملتهب، ترشح دار و با حاشيه واضح هستند و توسط ضايعات اقماري احاطه مي شوند كه گاهي اين ضايعات زودتر از ضايعات سر و تنه ظاهر مي شوند. در موارد استثنائي گسترش ثانويه ممكنست منتشر گردد. عفونت مازاد و superimposed توسط گونه هاي كانديدائي نيز ممكنست حادث شود.

درماتیت سبورئیک بالغین (Adult seborrheic dermatitis)

در بالغين درماتيت سبورئيك بطور معمول بر روي اسكالپ يافت شده و معمولا در فرم خفيف تر بر روي صورت ديده مي شود. با شيوع كمتر بر روي سطوح فوقاني سينه و نواحي چين دار بدن يافت مي شود. درماتيت سبورئيك اريترودرميك توصيف شده است اما اين فرم بشدت نادر مي باشد. Pityriasis simplex capillitii يا همان dandruff بصورت پوسته هاي خفيف تا متوسط منتشر با رنگ سفيد يا چرب روي سر و مناطق داراي موهاي ترمينال صورت بدون همراهي با اريتم قابل توجه يا تحريك مي باشد. پوسته ها يا scale ها از روي اسكالپ و ريش مي ريزند و بصورت تجمع يافته روي يقه و لباس تيره رنگ ديده مي شوند. وضعيت شايع مي تواند فرم خفيف تر درماتيت سبورئيك سر باشد اگرچه از نظر كلينيكي بايد التهاب اگزمائي حضور داشته باشد(حداقل بصورت ميكروسكوپي) تا بتوان درماتيت سبورئيك ناميد. در درماتيت سبورئيك scalp التهاب و خارش بعلاوه دندروف مشاهده مي شود. نواحي ورتكس و پارتيال بطور غالب درگير مي باشد ولي وسعت آن منتشرتر از پلاكهاي محدود پسوريازيس مي باشد. در سمت پيشاني، اريتم و پوسته ريزي معمولا بطور واضحي از پوست غير گرفتار مشخص است كه اين مرز و حد در خط مو hairline قرار دارد يا كمي از آن تجاوز مي كند. خارش معمولا خفيف است ولي ممكنست شديد باشد بويژه در مواقع همزماني با آلوپسي طرح مردانه اوليه، فوليكوليت، فرونكل و meibomitis كه اين عوارض ناشايع نيستند و توسط خاراندن و مالش آغاز مي شوند. سبورئيك درماتيت صورت اغلب بطور چشمگيري قرينه هستند و مناطق پيشاني، قسمت داخلي ابروها، مژه پلاك فوقاني چين هاي نازولبيال و قسمت خارجي بيني، نواحي پشت گوش ها و گاها اكسي پوست و گردن را درگير مي كند. ضايعات به رنگ قرمز مايل به زرد هستند و همراه با پوسته هاي bran-like تيپيك مي باشند. اوتيت اكسترن غير چركي non-purulent اغلب وجود دارد. در صورت وجود ضايعات تنه ترجيحا در ناحيه پره استرنال و نواحي چين دار وجود دارند كه ضايعات پره استرنال ممكنست شباهت به ضايعات صورت در درماتيت سبوره باشد و اينكه رنگي صورتي تر داشته باشند. آنها اغلب بصورت خوشه اي clustered و اطراف آن شبيه به گلبرگهاي گل است و لذا نام petaloid S.D گفته مي شود. در اين ضايعات همچنين اشكال قوسي شكل هم ديده مي شود. سبورئيك درماتيت نظير پسوريازيس نوع inverse يك علت اينترتريگو است و در بعضي بيماران تظاهرات هر دو اختلال مشاهده مي شود كه با اين حالت سبوپسوريازيس گفته مي شود. در بيماران با درماتيت پوست به تحريك irritation، آفتاب، گرما، بيماريهاي تب دار و ساس بوده و ممكنست با درمان تاپيكال شديد ممكنست تشديد و شعله ور و منتشر گردد. ضايعات درماتيت سبوره تحريك شده مي توانند به رنگ قرمز روشن درآمده و در حالت ديگري فوليكوليت مهاجم پتيروسپوروم ايجاد مي شود كه مشخصه آن پاپولهاي فوليكولار اريتماتو خارش دار و گاها پوسچول ها مي باشد كه بطور تيپيك در مناطق غني از غدد سباسه ديده مي شوند. فوليكوليت پيتروسپوروم در بيشتر مواقع در ميزبان هاي ايمونوساپرسيو اتفاق مي افتد. سبورئيك درماتيت بالغين داراي يك دوره مزمن و عود كننده مي باشد. بيماران احساس سلامت دارند و علائم سيستميك وجود ندارد. بنابراين سبورئيك درماتيت شديد و گسترده به هر حال بايد ظن به عفونت HIV را مطرح نمايد. در بيماران مبتلا به پاركينسون، درماتيت سبورئيك يك يافته شايع است كه در همراهي با سبوره ديده مي شود. ميزان شدت سبورئيك درماتيت با ميزان شدت بيماري پاركينسون و يا ميزان توليد سبوم توسط بيمار متناسب و همراه نمي باشد. عدم تحريك صورت در بيماران مبتلا به پاركينسون ممكنست باعث تجمع بيشتر سبوم بر روي پوست شود كه باعث رشد آسان مالاسزيا بر روي آن مي گردد. شعله ور شدن مجدد rebound flare درماتيت سبورئيك مي تواند به دنبال taper يا كاهش تدريجي كورتون خوراكي در بيمار حادث شود.

 

دکتر سعیدرضا یوسف

dr saeed reza yousef